Visie: Solidariteit in een geïmproviseerd kamp

Mushtak masseert zijn been, maar het helpt niet. ‘Morfine alstublieft, het doet zeer.’ Zijn smekende blik verdwijnt in een grimas van pijn. Zijn been is verbrijzeld, hij is met krukken vanuit Bagdad naar Brussel gekomen. Even later gaat het weer iets beter. ‘De pijn komt met vlagen’, legt hij uit. Het is dinsdagmiddag en hij is nog maar pas aangekomen. Er is dan concreet nog niets bekend over de ontruiming van het park. Hij begint te vertellen over zijn tocht over zee en over land. Zijn verhaal wordt vertaald door een vrijwilliger van Dokters van de Wereld.

Hij mankt onder een spandoek door. In fluo oranje letters op zwarte stof staat ‘welcome aboard’. Vier meter verder gaat hij zitten op een van de acht klapstoeltjes onder een grijs zeiltje. Samen vormen ze de geïmproviseerde wachtzaal van het veldhospitaal van Dokters van de Wereld. De grond is bedekt met kartonnen flappen. Het park rondom heeft nog het meeste weg van de weide van een muziekfestival na dagenlange regen. Hier speelt geen muziek op de achtergrond, alleen het getoeter van ongeduldige Brusselse autobestuurders rond het Noordstation.

Beschutting zoeken

Halfweg augustus begon het aantal asielzoekers sterk te stijgen. Tot juli waren er minder dan 3000 asielaanvragen per maand, in augustus waren dat er plots meer dan 4500. Er kwam niet onmiddellijk een antwoord op de vraag om opvang. Mannen, vrouwen en kinderen die geen geld meer hadden voor een hotel na hun lange reis, moesten hun toevlucht zoeken tot de parken en stegen van Brussel. Al snel besloten de vluchtelingen om samen beschutting te zoeken in het Maximiliaanpark tegenover de Dienst Vreemdelingenzaken aan het Noordstation. In de hoop beter beschermd te zijn tegen nachtelijke gevaren van een grootstad.

‘We zagen dat er veel mensen in het park verzameld waren en hebben er onze Medibus neergezet’, vertelt Emmy Deschuttere van Dokters van de Wereld. Al snel stonden dertig mensen voor de bus. ‘Onze bus heeft maar plaats voor één dokter en één verpleger, dus moesten we uitbreiden.’ Er kwamen medische tenten en sanitaire containers.

Tijdelijke oplossing

Hulporganisaties wachtten niet op de regering en trokken een semiprofessioneel vluchtelingenkamp op. Naast de drie ziekenhuistenten van Dokters van de Wereld kwam er een vrijwilligersstand, een advocaat, een schooltje en een grote eettent. Achter de georganiseerde infrastructuur verblijven de vluchtelingen: in de blinkend grijze kampeertenten slapen honderden mensen. Zongebruinde Syriërs en Irakezen sjokken door plassen en Belgische modder. ‘Problemen aan de luchtwegen zijn de meest voorkomende kwaal’, klinkt het bij een arts die al twee weken in het kamp werkt.

Iedereen is het erover eens dat het kamp in het Maximiliaanpark alleen een tijdelijke oplossing kon zijn. Federale en Brusselse politici schuiven de hete aardappel door, maar ondertussen wordt het de volgende maanden alleen maar kouder. ‘Wij willen dat er structurele alternatieven komen. Hier in het kamp zijn de leefomstandigheden niet goed genoeg om het lang vol te houden’, zegt Deschuttere. ‘Het burgerplatform vond 500 gezinnen om de bewoners van het park op te vangen.’

Solidariteitsgolf

In het park gonst het wekenlang van de solidariteit. Sans-papiers vertalen voor nieuwkomers, klasjes uit Brusselse scholen zeulen met paletten en sjorren her en der een tafel, Dokters van de Wereld heeft een wachtlijst voor vrijwilligers en het organiserende burgerplatform moest zelfs giften weigeren omdat ze alles niet op tijd verwerkt kregen.

Aan de stand Bénévoles/Vrijwilligers staat een man van een jaar of vijftig. In het Frans vertelt hij dat hij professor, kunstenaar en kalligraaf is. Hij is net aangekomen, heeft zijn knapzak in een tent gegooid en zich onmiddellijk aangemeld om anderen te helpen. Terwijl hij wacht om te horen wat hij kan doen, toont hij geduldig het ene na het andere kunstwerkje op zijn mobiele telefoon. De volgende dag hangen in het kamp al enkele borden op die hij heeft gemaakt: prachtig gekalligrafeerde Arabische vertalingen van hulpteksten voor de bewoners van het kamp. Organisaties zoals Caritas ondersteunen vluchtelingen in het hele land. Ze hebben aan de lijve ondervonden hoe veel mensen vluchtelingen willen helpen, niet alleen in het park. Nu de winter eraan komt hopen ze dat de solidariteit levend blijft. ‘We hopen dat de vele vrijwilligers die zich aangeboden hebben enthousiast zullen blijven want er wacht nog veel werk’, zegt een persmedewerker.

Kasper Goethals